Geschiedenis spoorwegen
in en om
Roosendaal

 
Niets uit deze website mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt, door middel van kopie, op digitale of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van auteur en/of webmaster.
 
 
 

De beelden van Jo Uiterwaal op en bij het stationsgebouw, 1949

 

Met aandacht voor het sectieltegelwerk op de voorgevel uit 1907

 
 
Gezicht vanuit de Brugstraat op het middengedeelte van het stationsgebouw. Goed zijn in de verte de drie beelden boven en naast de hoofdingang van het stationsgebouw te zien. Naast de (inmiddels vroegere) fietsenstalling staat de hoog oprijzende gedenkzuil voor het in de oorlogsjaren gevallen Roosendaalse spoorwegpersoneel. Foto NS uit circa 1950, collectie HUA, Utrecht.
 
 
Gezicht vanuit het (vroegere) pand van Van Gend & Loos (hoek Brugstraat en Spoorstraat) op het rechterdeel van het stationsgebouw, het beeld op de (vroegere) toegang tot het goederenemplacement (nu fietsenstalling) en uiterst rechts het (vroegere) verwarmingsgebouw, waarop twee van de drie beelden zijn te zien. De toen juist geplante boompjes maakten dit beeld al na enkele jaren onmogelijk.
Foto NS uit circa 1950, collectie HUA, Utrecht.
 
Bijna elke Roosendaler zal in de loop der jaren minstens een deel, zo niet alle beelden op en bij het stationsgebouw wel eens hebben gezien. Of bij hem of haar de bedoeling van deze kunstwerken is overgekomen, valt echter te betwijfelen, vandaar op deze plaats enige aandacht. Voor zover niet anders vermeld, zijn alle afbeeldingen in kleur in 2015 gemaakt, na de restauratie van het stationsgebouw en de nieuwe inrichting van de omgeving.
 

Op het stationsgebouw

 
 
Beeld op console, links van ingang          SNELHEID van het reizen per trein - vrouwenfiguur met kind
Beeld op dakrand boven ingang                SPOORWEGEN - oprijzende vrouwenfiguur met ‘gevleugeld wiel’
Beeld op console, rechts van ingang        VEILIGHEID van het reizen per trein - vrouwenfiguur met hert
 
 
Beeld op dakrand boven ingang                SPOORWEGEN - oprijzende vrouwenfiguur met ‘gevleugeld wiel’
 
 
Beeld op console, links van ingang          SNELHEID van het reizen per trein - vrouwenfiguur met kind
Beeld op dakrand boven ingang                SPOORWEGEN - oprijzende vrouwenfiguur met ‘gevleugeld wiel’
Beeld op console, rechts van ingang        VEILIGHEID van het reizen per trein - vrouwenfiguur met hert
 
 
Beeld op console, links van ingang          SNELHEID van het reizen per trein - vrouwenfiguur met kind
Beeld op dakrand boven ingang                SPOORWEGEN - oprijzende vrouwenfiguur met ‘gevleugeld wiel’
Beeld op console, rechts van ingang        VEILIGHEID van het reizen per trein - vrouwenfiguur met hert
 

Bij het stationsgebouw

 
 
Monument voor gevallenen
Beeld (80 x 150 cm) op gedenkzuil           VREDE - vrouwenfiguur met fakkel in rechterhand
 

In het midden op de voorgevel

 
 
Het gevleugeld wiel was in vroeger dagen het symbool voor de spoorwegen in heel Europa en ver daarbuiten, zo ook in Roosendaal. Vanuit dit wiel was in Roosendaal in vroeger dagen een vlaggenmast gemonteerd en later ook gesneuveld. Foto uit omstreeks 2010.
 
 
Het gevleugeld wiel was in vroeger dagen het symbool voor de spoorwegen in heel Europa en ver daarbuiten, zo ook in Roosendaal. Overigens ontbrak de vlaggenmast al sinds de oorlogsjaren, maar werd hersteld bij de restauratie van de voorgevel in 2014-2015.
 
 
Op een gedeelte van een foto uit de vroege jaren vijftig zijn de wapens in sectieltegelwerk van veertien landen in Europa te zien. Dat zijn van links naar rechts: Spanje en Portugal, Engeland en Denemarken, Zweden en Noorwegen, Duitschland en Frankrijk, Griekenland en Turkije, Rusland en Oostenrijk, Zwitserland en Italie. Hoog op het middenfront is het gevleugeld wiel zonder vlaggenmast te zien.Gedeelte van een foto uit omstreeks 1950, collectie HUA, Utrecht.
 
De wapens van Duitschland en Frankrijk kregen een plaats in het middenstuk van de hoge voorgevel, juist ter plaatse waar destijds de (boven)woning voor de stationsrestaureur was. Gelijkvloers lag hier de keuken en voor elke wachtkamer was er dan nog een bar of toog.
 
 
Duitschland en Frankrijk, 30 september 2015.
 

De ramen van de (vroegere) wachtkamers met restauratie (links)

 
Hieronder volgt eerst een foto van de drie ramen links naast elkaar en vervolgens van elk raam apart een foto.
 
 
Spanje en Portugal, Engeland en Denemarken, Zweden en Noorwegen, 30 september 2015.
 
 
Spanje en Portugal, 30 september 2015.
 
 
Engeland en Denemarken, 30 september 2015.
 
 
Zweden en Noorwegen, 30 september 2015.
 
 
Op een gedeelte van een foto uit de vroege jaren vijftig zijn de wapens in sectieltegelwerk van veertien landen in Europa te zien. Dat zijn van links naar rechts: Spanje en Portugal, Engeland en Denemarken, Zweden en Noorwegen, Duitsland en Frankrijk, Griekenland en Turkije, Rusland en Oostenrijk, Zwitserland en Italie. Hoog op het middenfront is het gevleugeld wiel zonder vlaggenmast te zien. Gedeelte van een foto uit omstreeks 1950, collectie HUA, Utrecht.
 

De ramen van de (vroegere) wachtkamers met restauratie (rechts)

 
Hieronder volgt eerst een foto van de drie ramen rechts naast elkaar en vervolgens van elk raam apart een foto.
 
 
Griekenland en Turkije, Rusland en Oostenrijk, Zwitserland en Italie, 30 september 2015.
 
 
Griekenland en Turkije, 30 september 2015.
 
 
Rusland en Oostenrijk, 30 september 2015.
 
 
Zwitserland en Italie, 30 september 2015.
 

De tegeltableaus op de hoofdingang

 
 
Vanaf 4 november 1907 tot 14 september 1944 was de monumentale hoofdingang het hoogste en meest beeldbepalende element van het stationsgebouw in Roosendaal. Boven de overkapping bevonden zich aan weerszijden van een grote klok de wapens van Nederland en Belgie. Hoog in de puntgevel zagen de reizigers al van verre een tableau met de zinnebeeldige voorstelling van beide landen en de aanduiding 'Anno 1907'. Dit alles was evenals de wijzerplaat van de klok in sectieltegelwerk uitgevoerd. Verder was de hoofdingang van het stationsgebouw van verre goed herkenbaar aan het opvallend grote, tot in de punt van de gevel reikende venster met halfronde bovenzijde en gekleurd glas. De foto is gemaakt in oktober 1914, toen Roosendaal werd overstroomd met Belgen uit Antwerpen, die op de vlucht waren geslagen voor de Duitse invallers.
 
 
Tot heden toe is er mij geen duidelijker afbeelding van de hoofdingang bekend dan het bovenstaand gedeelte uit een foto in het West-Brabants Archief. Boven de ingangsdeur waren het de Nederlandse Leeuw (links) en de Belgische Leeuw (rechts) met allebei een kroon op de kop, die de reizigers aan weerszijden van een klok verwelkomden. Hoog in het front moest een zinnebeeldige voorstelling in zes panelen van 'Landbouw, Handel en Nijverheid' imponeren. Uiterst links zijn fabrieksschoorstenen te onderscheiden en uiterst rechts molens.
 
 
De hoofdingang was in de jaren 1907-1944 een geliefde plek voor het maken van een groepsfoto, zowel voor het spoorwegpersoneel bij een 25, 40 of 50-jarig ambtsjubileum of een lang lidmaatschap van Sint Raphael (Rooms-Katholieke vakbond voor spoor- en tramweg-personeel).
 

Bij de ingang van het goederenemplacement en het (vroegere) verwarmingsgebouw

 
 
Gezicht op 15 april 1987 vanaf het dak van het stationsgebouw op de toegang tot het goederenemplacement (iets rechts van het midden met beeld, nu fietsenstalling) en rechts het (vroegere) verwarmingsgebouw, waarop twee van de drie beelden zijn te zien.
 
 
Gezicht vanuit het (vroegere) pand van Van Gend & Loos (hoek Brugstraat en Spoorstraat) op het rechterdeel van het stationsgebouw, het beeld op de toegang tot het goederenemplacement (nu fietsenstalling) en uiterst rechts het (vroegere) verwarmingsgebouw, waarop twee van de drie beelden zijn te zien. De toen juist geplante boompjes maakten dit beeld na enkele jaren al onmogelijk.
 
 
Toegangspoort goederenemplacement (nu ingang fietsenstalling)
Beeld op poort mannenfiguur   VREDE, WEDEROPBOUW en (voortschrijdende) BESCHAVING
                                               links hiervan: vrouwenfiguur, uitbeeldend de inspiratie
                                               rechts hiervan: vrouwenfiguur, uitbeeldend het offer
 
 
Links: Monument voor gevallenen
Beeld (80 x 150 cm) op gedenkzuil           VREDE - vrouwenfiguur met fakkel in rechterhand
 
Rechts: Toegangspoort goederenemplacement (nu ingang fietsenstalling)
Beeld op poort mannenfiguur    VREDE, WEDEROPBOUW en (voortschrijdende) BESCHAVING
                                               links hiervan: vrouwenfiguur, uitbeeldend de inspiratie
                                               rechts hiervan: vrouwenfiguur, uitbeeldend het offer
 
 
Gevels (voormalig) verwarmingsgebouw
Beeld op console (noordwestzijde)         WELVAART - vrouwenfiguur met kind en hoorn in overvloed
Beeld op console (zuidwestzijde)            ONDERNEMINGSGEEST en KRACHT - vrouwenfiguur met paardje
Beeld op console (zuidoostzijde)             SPOORWEGEN - vrouwenfiguur met ‘gevleugeld wiel’
 
Meer informatie over het station Roosendaal is te vinden in het boek 'Roosendaal, een spoorwegknooppunt als 's lands voorportaal in het zuiden, 1854-1996' en in het boekje 'Honderd jaar stationsgebpuw in Roosendaal, 1907-2007'.
 
 

Een paar versieringen elders op het station (nu en in vroegere tijden)

 
 
 
Hoog in de noordelijke muur van de wachtkamer aan de oostzijde van de wachtkamer op het tweede perron bevindt zich een tegeltableau, waarvan de herkomst of de maker onbekend zijn. Het lijkt een beetje op de spoorwegbrug bij Moerdijk van destijds, omgeven door steden en dorpen. De maker en de herkomst zijn echter onbekend. Foto's met bewerking Marius Broos, Roosendaal.
 
 
 
In de oostzijde van het stationsgebouw, dat (op de muur aan de perronzijde na) grotendeels opnieuw is gebouwd in de jaren 1947-1948 bevinden zich nog twee tegeltableaus met daarop de woorden 'Vrouwen'en 'Mannen'. Daaruit blijkt ook het standsverschil in die tijd, want anders had er 'Dames' en 'Heeren' moeten staan. Na de oorlog zijn op die plek geen nieuwe toiletten meer ingericht. Zo kon het woord 'Vrouwen' grotendeels worden weggepolijst. Het woord 'Mannen' bleef echter staan, want daaronder stond al 'Afgesloten'). Maar vóór 1944 stond dat woord er niet voor niets. Kennelijk moest je ergens een sleutel gaan halen...!
 
 

Naar de wachtkamers

 
 
Front van het nieuwe stationsgebouw te Roosendaal, 7 november 1932. Het nieuwe stationsgebouw te Roosendaal uit 1907 stamt uit een tijd dat het spoorwegbedrijf een monopoliepositie bekleedde in het reizigersvervoer op de lange afstand. Tussen de visitatiezaal (links) en de hoofdingang (rechts in hoge puntgevel), liggen achter de zeven hoge ramen met een gang (van 40 meter lengte en 4 meter breedte) de twee wachtkamers.
Links van het hoge middendeel is dat de wachtkamer 1e en 2e klasse (achter de twee auto's en de fietser) en rechts de wachtkamer 3e klasse (achter de auto). Verder was er tussen de visitatiezaal en de wachtkamer 1e en 2e klasse nog een aparte wachtkamer 1e klasse aanwezig voor hooggeplaatste personen, maar die was al vrij gauw in gebruik als eetzaal. (Koningin Wilhelmina heeft immers nooit een staatshoofd opgewacht of uitgeleide gedaan aan de grens.)
Achter het hoge middendeel bevonden zich de keuken en de buffetten. In de gang achter deze ramen waren de ruimten tussen ramen en deuren in de binnenmuur rijkelijk voorzien van versieringen in sectieltegelwerk met voorstellingen van de dierenriem (gordel van twaalf sterrenbeelden met namen van dieren) en lambriseringen. Ook de wachtkamers hadden dit soort versieringen. In alle voor het publiek toegankelijke ruimten waren uurwerken in sectieltegelwerk aangebracht.
Thans is de gang niet meer als zodanig aanwezig en zijn vele versieringen verdwenen achter betimmeringen of bepleisteringen. Slechts twee originele uurwerken in sectieltegelwerk zijn bewaard gebleven.
De reizigers gingen er met de nieuwbouw in 1907 flink op vooruit. Voorbij was het lopen buiten langs de voorgevel van het hoofdgebouw naar een van de wachtkamers. Voortaan schreden de reizigers als ware vorsten door een fraaie gang naar een van de wachtkamers of de visitatiezaal. Het was "alsof je in een kerk liep", zo vertelde mij eens een mevrouw, toen zij als kind met haar ouders op reis ging.
 
 
De wachtkamer 1e en 2e klasse
 
 
De wachtkamers met buffet hadden een plafondhoogte van negen meter. Via een groot venster in het dak aan de perronzijde kon er veel licht van boven in elke ruimte vallen, maar omdat vloeren, muren en meubilair een donkere kleur hadden, vertoonde het interieur toch een sombere uitstraling. Aanvankelijk kon je de vertrektijd van je trein slechts op een bord in de vestibule achter de hoofdingang of aan het loket achterhalen.
 
Vrij snel na de opening van het nieuwe stationsgebouw hing er in de wachtkamer 1e en 2e klasse al een groot bord met daarop de tijden van vertrek voor de treinen in de vier richtingen. Hoogstwaarschijnlijk was dit niet in geval in de wachtkamer 3e klasse. Ansichtkaarten vóór circa 1910 (boven) en na circa 1910 (onder).
 
 
De wachtkamer voor de reizigers 1e en 2e klasse mocht er zijn en straalde met het meubilair alle luxe uit. Er viel volop licht door de hoge ramen, zowel aan de perronzijde (links), als aan de straatzijde (rechts), waartussen eerst nog de veertig meter lange gang lag.
Boven de toog hing een klok, die de reizigers 'op tijd waarschuwde'. Zeker wanneer zij een trein moesten halen die op het einde van het tweede perron vertrok, was wel enige tijd nodig.
Rechts hing een 'vertrekstaat', waarop voor vier de richtingen alle treinen stonden aangeduid. Wanneer de dienstregeling (in winter en zomer) wijzigde, konden de tijden (aangeduid met insteekcijfers van hout) met de hand worden aangepast. Ansichtkaart uit circa 1913.
Overigens zijn de klokken in de beide wachtkamers tot op de dag van vandaag behouden gebleven.
 
 
Voor een goed begrip is in grijs (uitgezonderd toiletten) het gedeelte van het stationsgebouw getekend, waar reizigers in vroegere dagen mochten komen en dat uiteraard afhankelijk van hun plaatskaart in de trein. In elk geval diende iedereen met een plaatskaart gebruik te maken van de stationshal (26) en vervolgens via de 40 meter lange monumentale gang (25) voorlangs naar één van de wachtkamers of de visitatiezaal te lopen. Afhankelijk van de klassesoort (1e, 2e of 3e), ging hij of zij je dan via één van de twee wachtkamers (19 of 23) of via de visitatiezaal (13) naar het perron. Uiteraard werden reizigers pas vrij kort voor het vertrek van een trein op het perron toegelaten, of je moest een perronkaartje hebben. Het voorportaal (15) deed alleen bij grote drukte dienst als wachtruimte tussen de 40 meter lange gang en de visitatiezaal.
 
 
De wachtkamers waren allemaal voorzien van een fraaie houten lambrizering (afbeelding links). Een kelner heeft even tijd gekregen voor een kop koffie (dienst). Rechts hangt de vertrekstaat. De foto's zijn in de jaren 1930-1940 gemaakt.
 
 
Maar evengoed deed een kelner ook dienst tussen de sporen. De reizigers van een niet in Roosendaal aan het perron stoppende (al of niet militaire) trein werden evengoed bediend. De kelner met zijn hoge kuif zwart haar, die even tevoren een kopje koffie in de wachtkamer had gedronken, staat nu vanuit de ballast klanten te bedienen. Een eind verderop is een andere kelner juist van plan om via het trapje in het spoor te springen.
 
 
Een andere ansichtkaart uit circa 1913 is ongeveer vanuit hetzelfde standpunt als de vorige in de wachtkamer 1e en 2e klasse gemaakt en toont weinig verschillen, ondanks het feit dat er in het bijschrift alleen over de wachtkamer 2e klasse werd gesproken.
 
 
In grijs is hierboven de wachtkamer 1e en 2e klasse met buffet en afmetingen aangeduid.
Het pijltje linksonder geeft de standplaats van de fotograaf en zijn beeldveld aan op de twee afbeeldingen hierboven.
Het pijltje rechtsboven geeft de standplaats van de fotograaf en zijn beeldveld aan op de afbeelding hieronder.
 
 
Een blik vanaf de toog op de westelijke kant van de wachtkamer 1e en 2e klasse. Links lag de 40 meter lange gang aan de straatzijde van het stationsgebouw. Aan de muur hangen de portretten van prins Hendrik en koningin Wilhelmina. De deur uiterst links gaf toegang tot de gang. De fraaie deur, links naast het portret van Prins Hendrik, gaf toegang tot het voorportaal (15) van de visitatiezaal, terwijl de deur rechts tussen de beide portretten van Prins Hendrik en Koningin Wilhelmina bedoeld was voor de wachtkamer 1e klasse (14), die alleen werd geopend voor hooggeplaatste personen, maar amper of nooit is gebruikt. Rechts buiten beeld ligt het perron.
 
 
De wachtkamer 1e klasse
 
 
De wachtkamer voor de reizigers 1e klasse mocht er zijn en straalde met het meubilair en de deurpartij naar het voorportaal voor de visistatiezaal alle luxe uit. Hoogstwaarschijnloijk hangen er twee foto's van Koningin Wilhelmina in beeld. Het vertrek was uitsluitend voorbehouden voor vorstelijke personen, hoge regeringsfunctionarissen, diplomaten en mogelijk nog filmsterren op doorreis.
 
 
In grijs is hierboven de wachtkamer 1e klasse aangeduid.
Het pijltje geeft de standplaats van de fotograaf en zijn beeldveld aan op de afbeelding hierboven. De wachtkamer 1e klasse is amper of nooit is gebruikt. Koningin Wilhelmina had niets met de zuidelijke provincies en 'hun eigenzinnig rooms leven', laat staan met het eerder in opspraak geraakte Belgische vorstenhuis.
 
 
De wachtkamer 3e klasse
 
 
Het meubilair in de wachtkamer 3e klasse was wat minder luxe in zitcomfort. De oppervlakte van het lokaal en de ramen waren echter even groot als die in de wachtkamer 1e en 2e klasse. Ook hing er eenzelfde soort klok. Of er ook een vertrekstaat hing, is hier niet te zien. Die kon immers ook achter de rug van de fotograaf hangen.
Tussen de beide wachtkamers lag de keuken, zodat de bediening steeds vanuit eenzelfde punt gebeurde. Bij drukte in de ene wachtkamer kon een kelner uit de andere meteen bijspringen. Rechts ligt het perron en links de 40 meter lange gang aan de voorzijde van het stationsgebouw. Aan de muur hangen de portretten van prins Hendrik (rechts) en koningin Wilhelmina (links). Deze wachtkamer werd in latere jaren beter bekend als de stationsrestauratie voor iedereen.
Eigenlijk was het meubilair in de wachtkamer 3e klasse wat eenvoudiger van uitvoering. Muren en buffet waren helemaal gelijk aan die in de wachtkamer 1e en 2e klasse. De restaurateur had nogal wat klanten onder het spoorwegpersoneel. De ansichtkaart dateert uit de jaren twintig.
 
 
In grijs is hierboven de wachtkamer 3e klasse met buffet en afmetingen aangeduid.
Het pijltje onder geeft de standplaats van de fotograaf en zijn beeldveld aan op de afbeelding hierboven.
Het pijltje boven geeft de standplaats van de fotograaf en zijn beeldveld aan op de afbeelding hieronder.
 
 
Het lijkt erop dat de wachtkamer 3e klasse meer staanplaatsen had dan zitplaatsen. Vergelijk ook vorige afbeeldingen. De foto dateert uit de jaren dertig.
 
 
In latere jaren slechts één enkele wachtkamer of stationsrestauratie
 
 
In de jaren na de Tweede Wereldoorlog zag de wachtkamer 1e en 2e klasse er al heel anders uit, al was de lambrisering nog helemaal intact gebleven. Het meubilair was inmiddels allemaal vervangen. Links ligt het perron en rechts de gang. De foto dateert uit de jaren veertig.
 
Omdat de gang niet meer nodig was voor de reizigers naar en van België - zij moesten maar via het eerste perron in en uit de visitatiezaal gaan - kreeg de buffethouder of stationsrestaurateur, vermoedelijk in 1957, de beschikking over een deel van de gang langs de voorgevel. Deze ruimte werd ingericht als ‘stadsrestaurant’ (met toegang vanaf een terras aan de straatzijde) en als conferentiezaal.
 
Al in de jaren dertig waren in Nederland een honderdtal wachtkamers uit besparing op verwarming, verlichting, onderhoud en inrichting buiten gebruik gesteld. Ook Roosendaal ontkwam uiteindelijk niet aan versobering. In 1966 werd de vroegere wachtkamer 1e en 2e klasse (inmiddels alleen 1e klasse) op slot gedraaid. De wachtkamer 3e klasse (inmiddels alleen 2e klasse) werd ‘stationsrestauratie’. Het in gebruik nemen daarvan vond plaats op 21 december 1966 zonder enig feestelijk vertoon.
 
De vernieuwing sproot voort uit een algemeen plan tot verbouwing van ‘wachtkamers met buffet’ op de stations in Nederland tot ‘stations-restauraties’. Een lange bloembak zorgde voortaan voor een afscheiding tussen reizigers 1e en 2e klasse. Het interieur werd verkleind door het aanbrengen van dames- en herentoiletten. Verder werden de muren bekleed met schrootjes en het plafond verlaagd, terwijl de ingang aan de perronzijde een tochtportaal kreeg. In 1990 onderging dit interieur voor het eerst een totale vernieuwing.
 
Gelijktijdig werd het restant van de wachtkamer 1e en 2e klasse verbouwd tot magazijn, vergaderlokaal en voorbereidingskeuken voor de exploitant van de ‘stationsrestauratie’. In 1982 werd de voormalige wachtkamer 1e klasse (tot circa 1960 nog in gebruik als eetzaal bij de wachtkamer 1e en 2e klasse) omgevormd tot een kantoor voor de spoorwegpolitie.
 
 

Nadat met ingang van 3 juni 1956 in West-Europa bij menige spoorwegmaatschappij de eerste klasse werd afgeschaft, was het snel gedaan met twee afzonderlijke wachtkamers op elk station. Al was het in Roosendaal allemaal wat later, voordat er één enkele ruimte kwam, waar een reiziger wat te drinken of te eten kon krijgen. Er werd in het land steeds meer gesproken over een stationsrestauratie. De foto dateert uit de jaren vijftig.

 
De voormalige wachtkamer 1e en 2e klasse en ook de wachtkamer 1e klasse dienden later meer als een plek om te werken en/of te vergaderen. Toch waren die ruimten bij de een of andere feestelijke gelegenheid nog wel eens geschikt om er wat te eten of te drinken tijdens of na een bijeenkomst. Maar inmiddels is dat ook al weer tientallen jaren verleden tijd.
 
 
Na een goede maaltijd was het heerlijk om in de trein te stappen en daar meteen een dutje te doen...!
 
 
De klokken in de beide wachtkamers
 
 
Zowel in de wachtkamer 1e en 2e klasse, als in die voor de reizigers 3e klasse, hing een fraaie klok in sectieltegelwerk aan de muur. De beide klokken zijn behouden gebleven en hebben nog steeds een plaatsje in het westelijk deel van het stationsgebouw. Overigens is er in de jaren tachtig een klok jaren uitgeleend de NS in Rotterdam. Opvallend is dat op de ansichtkaarten en foto's hierboven de lijst van de klok aan de bovenzijde een ronde vorm heeft en nu volledig rechthoekig is. Ook de wijzers zijn nu wat anders dan dan een eeuw terug. Duidelijk is wel te zien dat de lijst op de foto hierboven zeker niet origineel is. De foto is gemaakt op 26 juni 2011.
 
 
De gang van 40 meter lengte aan de voorzijde van het stationsgebouw
 
 
Vanuit de stationshal (waarvan mij geen enkel interieurbeeld bekend is) liep je in vroeger dagen met je treinkaartje in de hand naar éen van de beide wachtkamers en/of de visitatiezaal. Maar alvorens je die kon betreden, werd je bij het hekje op de voorgrond gecontroleerd of je deze ruimte wel mocht betreden. In de verte ligt het voorportaal (15) van de visitatiezaal. Deze ruimten zijn nog steeds aanwezig, alleen sinds de jaren zestig al niet meer als zodanig in gebruik en toegankelijk. De foto is gemaakt in 1907.
 
 
Een foto uit latere tijd laat ons de huidige toestand zien. In beeld staat de restauratiearchitect. Een klok uit vroegere tijden is op het schot tussen de gang en het voorportaal voor de visitatiezaal gemonteerd. De foto is gemaakt op 13 september 2014.
 
 
Boven de ramen tussen de gang en beide wachtkamers bevinden zich ook kleine tegeltableaus. Dit zijn de tekens uit de dierenriem. Alle sterrenbeelden zijn ingedeeld in de vier elementen, namelijk de Vuurtekens (Ram, Leeuw en Boogschutter), de Aardetekens (Stier, Maagd en Steenbok), de Luchttekens (Tweelingen, Weegschaal en Waterman) en de Watertekens (Kreeft, Schorpioen en Vissen). 
 
 
In het midden, waar de restaurateur voor de bediening van de beide wachtkamers zijn eigen werkruimte had, is een deur die niets aan duidelijkheid overlaat.
 
 
Nog een klok in het stationsgebouw
 
 
De herkomst van de houten klok die in de stationshal nog altijd aan de muur aan de perronzijde hangt is mij echter onbekend. Erboven staan de 'wapens' van Belgie en de provincies Zeeland, Zuid-Holland en Utrecht.(De foto is gemaakt op 12 maart 2010.)